Rankiem 17 czerwca 2022 r. spod katedry polowej Wojska Polskiego w Warszawie, wyruszył organizowany przez Stowarzyszenie Pamięć Kapelanów Katyńskich „Rajd pamięci kapelanów katyńskich”. W rajdzie –pielgrzymce licznie wzięli członkowie Konfraterni Świętego Jakuba.
Droga rajdu wiodła po miejscach związanych z życiem i działalnością duchownych do Kalwarii Pacławskiej, gdzie tradycyjnie w pierwszą niedzielę po Bożym Ciele czczeni są kapelani wojskowi – męczennicy Golgoty Wschodu. Pierwszym miejscem, gdzie zatrzymali się pielgrzymi była Wąwolnica. Maryja jest tu czczona na pamiątkę ocalenia wsi Kębło w czasie najazdu tatarskiego w 1278 r. W tym najstarszym maryjnym sanktuarium na ziemiach polskich, wszyscy kapelani katyńscy różnych wyznań, upamiętnieni są obeliskiem, poświęconym w 2020 r przez Prymasa Polski. Następnie pielgrzymi udali się na Podkarpacie, do Pysznicy na obrzeżach Stalowej Woli, gdzie w kościele parafialnym prezentowana jest wystawa „Śpiew ptaków dla kapelanów katyńskich”, przygotowana przez miejscowych przedszkolaków. Po obejrzeniu galerii obrazów, uczestnicy rajdu odwiedzili młodych artystów w przedszkolu, gdzie podziwiali, przygotowaną przez maluchów pod kierunkiem Anity Gietki, specjalną patriotyczną inscenizację. Dyrektor placówki Dorota Dąbrowska bardzo życzliwie przyjęła pielgrzymów. Z Pysznicy uczestnicy rajdu pamięci udali się do Rudnika nad Sanem, gdzie przyszedł na świat śp. ks. Bronisław Szwed. W miejscowej świątyni znajduje się tablica upamiętniająca rodaka. Pielgrzymi i miejscowi parafianie na czele z proboszczem ks. Stanisławem Czachorem modlili się w intencji męczennika. Z Rudnika nad Sanem uczestnicy rajdu, skierowali się do Ropczyc. W ropczyckiej farze w 1900 r. ochrzczony został śp. ks. Andrzej Niwa. W tym miejscu w 1923 r. sprawował prymicyjną Mszę św. W 1989 r. zainstalowano tu tablicę upamiętniającą męczennika. Przy tablicy oddano hołd bohaterowi i odbyła się ceremonia dekoracji „Medalem Błogosławiony Ksiądz Jerzy Popiełuszko” nadanym przez biskupa polowego WP ks. bp. Wiesława Lechowicza, siostrzenicy śp. Ks Andrzej – Marii Dubrawskiej. Dzięki jej zaangażowaniu i odwadze, pamięć o bohaterze przetrwała „dobę mroków komunizmu”, kiedy to rządzący propagowali kłamstwo katyńskie i terroryzowali krewnych kapelanów katyńskich.
Z Ropczyc, przez Zawadę uczestnicy rajdu dotarli do dębickiej fary, gdzie czczeni są kapelani katyńscy śp. ks. Stanisław Matzner i śp. ks. Andrzej Niwa. Śp. ks. Matzner urodził się w Dębicy, zaś śp. ks. Niwa uczęszczał do miejscowego gimnazjum. Obydwaj upamiętnieni są na pamiątkowej tablicy odsłoniętej i poświęconej 1 marca 2020 r. Przewodnikiem po świątyni był ks. prał. Ryszard Piasecki, który opowiedział o historii miejsca i męczennikach katyńskich, którzy są czczeni w Dębicy. Pierwszy dzień rajdu zakończył się w Sanktuarium Matki Bożej Tuchowskiej, w gościnnych progach Ojców Redemptorystów.
Rankiem w sobotę 18 czerwca 2022 r. pielgrzymi wyruszyli z Tuchowa do Jasła, gdzie w kościele oo. Franciszkanów upamiętniony został śp. ks. Stanisław Matzner, absolwent miejscowego gimnazjum w 1909 r. Przewodnikiem po Sanktuarium św. Antoniego, był o. Tadeusz Porębski, który przybyłym przedstawił dzieje działalności braci mniejszych w Jaśle. Z Jasła uczestnicy rajdu udali się do Świerzowej Polskiej, gdzie miało miejsce odsłonięcie tablicy w miejscu urodzin śp. ks. Mieczysława Janasa. Ceremonii poświęcenia przewodniczył ks. Mariusz Stolarczyk, proboszcz parafii wojskowej MB Loretańskiej w Dęblinie. W uroczystości uczestniczyli licznie przybyli goście oraz mieszkańcy Świerzowej Polskiej. Po odsłonięciu upamiętnienia, zgromadzeni udali się do kościoła parafialnego w Zręcinie, gdzie miała miejsce uroczysta liturgia. Przewodniczył jej ks. płk Mariusz Stolarczyk, w koncelebrze z: ks. prał. płk. Zbigniewem Kępą, ks. Wacławem Sochą, ks. Edwardem Stępniem, ks. por. Łukaszem Matuszczakiem i ks. kan. Zygmuntem Lipskim. W liturgii bardzo licznie uczestniczyli miejscowi parafianie i goście.
Homilię wygłosił ks. Kępa, który mówił: nawiązując do słów Jezusa wg Ewangelii św. Łukasza, przeczytanej przed chwilą, „Nie możecie służyć Bogu i mamonie” (Łk 16, 1-13), podkreślił, że oznaczają one konieczność dokonania ostatecznego wyboru tj. opowiedzenia się za Bogiem, a poświęcenie życia Bogu i królestwu niebieskiemu oznacza świętość. Członkowie Stowarzyszenia Pamięć Kapelanów Katyńskich i Konfraterni św. Jakuba Starszego Apostoła przyjechali do Zręcina, aby zobaczyć tu znaki świętości kapłana pochodzącego z tej parafii – ks. mjr. Mieczysława Janasa.
Dziś podczas tej Mszy świętej – mówił ks. Zbigniew – teksty liturgiczne pozwoliły nam zobaczyć najistotniejszy rys jego charakteru i życia: był kapłanem, który całkowicie zaufał Bogu, troszczył się o królestwo Boże i o Bożą sprawiedliwość. A jednocześnie nie była mu obca tragedia współwięźniów. Ufamy, że Niebo zostało mu dane.
Po zakończeniu Eucharystii miała miejsce miła ceremonia odznaczenia Medalem „Błogosławiony Ksiądz Jerzy Popiełuszko” przyznanym przez księdza biskupa polowego WP Wiesława Lechowicza – miejscowego proboszcza ks. Wacława Sochy oraz kustoszów pamięci śp. ks. Mieczysława, jego krewnych Marii Drobek i Lucyny Kochan. W imieniu biskupa polowego medale wręczył ks. prał. płk Zbigniew Kępa.
Z gościnnego Zręcina, pątnicy podążyli do Jureczkowej, gdzie rozpoczęli pieszą wędrówkę szlakiem przez Góry Sanocko-Turzańskie i Przedgórze Przemyskie do Kalwarii Pacławskiej. Wędrowcy przebyli pątniczą drogę w modlitwie kontemplując piękno dzieł Bożych. We wsi Pacław, u podnóża Kalwarii Pacławskiej, modlili się i oddali cześć śp. ks. Władysławowi Urbanowi, przed miejscem gdzie stał jego dom rodzinny.
Drugi dzień rajdu zakończyło „Ognisko pamięci” na terenie sanktuarium maryjnego, gospodarzami którego są oo. Franciszkanie. O zmierzchu przed figurą Matki Bożej, Apelowi przewodniczył o. Krzysztof Hura OFMCon, miejscowy gwardian i proboszcz. Po modlitwie pątnicy pokrzepli się posiłkiem i udali na zasłużony odpoczynek do Domu Pielgrzyma.
W niedzielę 19 czerwca 2022 r. wczesnym rankiem uczestnicy rajdu przeszli Drogę Krzyżową na kalwaryjskie wzgórze, modląc się i czytając rozważania „Drogi Krzyżowej z błogosławionym Władysławem Bukowińskim”. Główną uroczystością w tym dniu była Msza św. w Sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej Kalwaryjskiej, której przewodniczył ks. prał. płk SG Zbigniew Kępa w koncelebrze z miejscowym gwardianem i proboszczem o. Krzysztofem Hurą OFMCon, o. Rufinem Maryjką OFM, ks. Edwardem Stępniem, ks. kan. Zygmuntem Lipskim. Homilię wygłosił ks. prał. Zbigniew Kępa. Kaznodzieja wspomniał o upamiętnieniu w Kalwarii Pacławskiej kapelanów Wojska Polskiego różnych wyznań, którzy zostali zamordowani wskutek zbrodni katyńskiej w 1940 r. Ponieważ nie można było tego uczynić na terenach, gdzie w II RP pełnili posługę, postanowiono pamiątkową tablicę umieścić na terenie przygranicznym, na co Ojcowie Franciszkanie wyrazili zgodę i oddali kawałek swego terenu na utworzenie Alei Dębów Katyńskich – powiedział ks. Kępa.
Wspomniał także o jednym z kapelanów katyńskich, który urodził się w Pacławiu. „Jeden z upamiętnionych tu kapelanów katyńskich, ks. ppłk Władysław Urban pochodził z tej właśnie zakonnej parafii. Urodził się w Pacławiu 9 lutego 1891 r. Tu, w tym sanktuarium dojrzewała jego wiara oraz powołanie do kapłaństwa. Święcenia kapłańskie przyjął w 1916 r. w Przemyślu. W 1919 r., już w wolnej Polsce, podjął służbę jako kapelan zawodowy. Posługiwał na froncie wojny polsko-rosyjskiej i w szpitalu wojskowym w Łucku. Brał udział w wyprawie armii polskiej na Kijów. W okresie pokoju był kapelanem w Ostrogu, w Złoczowie i w Białokrynicy koło Krzemieńca. Wasz rodak, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, cieszył się wśród żołnierzy bardzo dobrą opinią. Kiedy wybuchła II wojna światowa sprawował posługę duszpasterską wśród kawalerzystów. 17 września 1939 r. dostał się do niewoli w nieznanych okolicznościach. Był więziony w Starobielsku, następnie w mającym złą sławę więzieniu w Moskwie na Butyrkach. Na koniec w obozie w Kozielsku. Tak jak inni więźniowie tego obozu, został zamordowany w Katyniu w kwietniu 1940 r.”
Ks. płk SG Zbigniew Kępa powiedział, że wskutek zbrodni katyńskiej, popełnionej przez Rosję, duszpasterstwo wojskowe poniosło duże straty. W Katyniu, w Kalininie (dziś Twer), w Starobielsku zamordowano 31 kapelanów i dwóch kleryków. Obok 24 kapelanów rzymskokatolickich są wśród zamordowanych: jeden kapelan greckokatolicki, trzej kapelani prawosławni, dwóch kapelanów kościołów protestanckich i jeden rabin. Ks. Kępa zachęcił do modlitwy o owoce śmierci kapelanów katyńskich, zwłaszcza o nowe powołania kapłańskie.
Po Mszy św. wierni procesyjnie udali się do Alei Dębów Pamięci Kapelanów Katyńskich. Po odśpiewaniu hymnu państwowego, głos zabrał płk Robert Kielar Zastępca Komendanta Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej. W swoim wystąpieniu wspomniał postacie kapelanów Korpusu Ochrony Pogranicza, ofiar zbrodni katyńskiej. Podkreślił, że Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej od 2019 r., kiedy to powstała aleja w Kalwarii Pacławskiej czynnie uczestniczy w upamiętnianiu męczenników katyńskich. Następnie por. Paweł Pszanowski odczytał Katyński Apel Poległych po zakończeniu którego oddano salwę honorową i trębacz odegrał „Śpij Kolego”. Delegacje złożyły kwiaty i znicze, po czym wszyscy zebrani odśpiewali „Boże Coś Polskę”.
Na zakończenie Prezes Stowarzyszenia Pamięć Kapelanów Katyńskich Łukasz Stefaniak podziękował Uczestnikom uroczystości. Szczególne słowa wdzięczności skierował do: gospodarzy oo. Franciszkanów na czele z gwardianem o. Krzysztofem Hurą OFMCon, rodzin kapelanów katyńskich, przybyłych grup zorganizowanych z Łapanowa, Zręcina i Warszawy, członkom stowarzyszeń Pamięć Kapelanów Katyńskich, Konfraternia św. Jakuba przy katedrze polowej WP, Pamięć Polskich Termopil i Kresów, motocyklistom ze stowarzyszenia Pro Patria oraz członkom Rowerowego Rajdu Zadwórzańskiego.
Prezes słowa podziękowania skierował do formacji mundurowych, które z pocztami sztandarowymi uświetnili uroczystości. Asystę honorową wystawił Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej z Przemyśla oraz 1. Batalion Czołgów im. płk. Józefa Koczwary z Żurawicy.
Rajd pamięci Kapelanów Katyńskich i doroczne uroczystości w Kalwarii Pacławskiej były współfinansowane przez Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Przyszłoroczne uroczystości upamiętniające kapelanów katyńskich w Kalwarii Pacławskiej, planowane są w drugą niedziele czerwca, to jest 11.06.2023 r. Organizatorzy już dzisiaj zapraszają do udziału, w tym Dniu Pamięci.
Tekst: Ewa Wasiak, Łukasz Stefaniak
Zdjęcia: Marek Sokołowski