Wielu z nas w sposób całkowicie uzasadniony Paryż kojarzy się z Wieżą Eiffla, która od 135 lat góruje nad stolicą Francji. W zamyśle twórcy Gustave’a Eiffela wieża miała uczcić stulecie rewolucji francuskiej. Z czasem stała się między innymi symbolem stalowej inżynierii i symbolem miasta. Ale czy wieża z 1889 r. to jedyna wieża symbol miasta, siedziby jednego z najstarszych na świecie uniwersytetów? Oczywiście że nie.
W czasach, kiedy Gustave Eiffel konstruował swoje dzieło, nad Paryżem już górowała wieża – Wieża św. Jakuba, stanowiąca pozostałości ruin kościoła pątniczego pw. Św. Jakuba w Paryżu na szlaku do Santiago de Compostela. Z tego kościoła pątnicy wyruszali w pielgrzymki do Tours i Santiago de Compostela (Via Turonensis). Kościół podobnie jak wiele miejsc kultu religijnego we Francji został zrujnowany przez rewolucjonistów i rozebrany. Wieża na której szczycie dalej stoi figura św. Jakuba Apostoła Starszego, góruje nad starą częścią Paryża, doskonale widoczna z sekwańskich wysp (na Île de la Cité znajduje się katedra Notre-Dame, zaś na Île Saint-Louis Biblioteka Polska i Muzeum Adama Mickiewicza) i dzielnicy łacińskiej.
Pierwsza wzmianka o kościele św. Jakuba w Paryżu pochodzi z bulli papieskiej Kaliksta II z 1119 r. Kościół powstał w miejscu kaplicy św. Anny z X w. Został zbudowany w sercu dzielnicy Grande Boucherie (Wielka Rzeźnia). W 1259 r. otrzymał nazwę Église Saint-Jacques-la-Boucherie – Kościół św. Jakuba od rzeźników, aby odróżnić go od Église Saint-Jacques-du-Haut-Pas znajdującego się poza murami miasta po lewej stronie Sekwany. W 1406 r. król Karol VI Szalony zezwolił prężnie działającej przy kościele konfraterni rzeźników, na powołanie w kaplicy bractwa – konfraterni ku czci Narodzin Jezusa Chrystusa.
W XV i XVI w. ze środków cechów rzeźników, którzy sprzedawali swoje produkty na pobliskim targu Les Halles, świątynię przebudowano, a w latach 1509-23 dobudowano 54 m. wieżę. Architektami wieży byli Jean de Felin, Julien Ménart i Jean de Revier. Zbudowali wieżę w stylu późnego gotyku płomienistego (tzw. styl flamboyant). Na szczycie wieży znajdują się symboliczne posągi uskrzydlonych: lwa, byka, orła i anioła odnoszące się do czterech ewangelistów (lew dla Marka, byk dla Łukasza, orzeł dla Jana i anioł dla Mateusza). Bardziej widoczny posąg przed uskrzydlonym orłem przedstawia św. Jakuba z laską i księgą, zwróconego w kierunku północno-wschodnim.
W czasie rewolucji francuskiej kościół został częściowo zrujnowany i zamknięty dla celów kultu religijnego. W 1797 r. został rozebrany. Kamienie z rozebranego kościoła sprzedano jako dobro narodowe. Ocalałą wieżę i plac również sprzedano prywatnym właścicielom. W 1836 r. władze Paryża odkupiły wieżeę wraz z placem. W ramach prac renowacyjnych przeprowadzonych w 1852 r. w miejsce zniszczonej przez rewolucjonistów figury św. Jakuba, postawiono nową wykonaną przez rzeźbiarza Paula Chenillona. W 1856 r. u podnóża wieży św. Jakuba powstał w Paryżu plac miejski – Square de la Tour Saint Jacques. Wieża św. Jakuba jest tym miejscem w Paryżu, z którego współcześni pielgrzymi rozpoczynają wędrówkę do Tours i Santiago de Compostela.
Paryż to miasto wieży św. Jakuba – miasto pielgrzymów!
Nie było by nazwy kościoła św. Jakuba od rzeźników, gdyby nie wspomniany powyżej kościół Saint-Jacques-du-Haut-Pas, oddalony ok. 2 km na południe na szlaku Via Turonensis. Około 1180 r. ten teren nabył i postawił kaplicę Zakon Szpitalników Ducha Świętego – włoskich mnichów z Toskanii specjalizujących się w pomocy pielgrzymom. Zakon opierał się na Regule św. Augustyna, a jego symbolem był krzyż caravaca. Mnisi pochodzili z Altopascio miejscowości na szlaku pątniczym Via Francigena wiodącego z Canterbury do Rzymu. Bracia pomagali pielgrzymom idącym do Rzymu przekraczać wysoki stopień, trudne przejście (wł. Alto Pascio, fr. du-Haut-Pas) przez rzekę Arno w kierunku miejscowości San Miniato. We Francji z uwagi na rozwój ruchu pątniczego pojawili się w XII w. A zatem kościół św. Jakuba od trudnego przejścia, zmotywował powstanie nazwy kościoła św. Jakuba od rzeźników. Z tego bardziej okazałego pozostała tylko wieża. Drugi po wielu zawirowaniach i przebudowach istnieje dalej i czeka na pielgrzymów.
oprac. Ł. Stefaniak