Męczeńska śmierć i translokacja ciała św. Jakuba Apostoła

Apostołowi Santiago w wyniku czy to losowania czy własnego wyboru, przypadło głoszenie nauki Chrystusa w Hiszpanii, na końcu ówczesnego świata, w odleglej prowincji Imperium Rzymskiego.
Legendy wskazują, na dwa miejsca do których mógł przypłynąć statek z Apostołem. Jednym jest Kartagena (Carthago Nova) nad Morzem Śródziemnym a drugim Iria, na wybrzeżu Atlantyku, w pobliżu przylądka Finisterre. Możliwe że z Kartageny do Apostoł dotarł do Iria, różnymi traktami.
W Kartagenie bowiem, w wieży kościoła parafialnego, znajduje się płyta z napisem w języku łacińskim, że „z tego miejsca wyszło do Hiszpanii światło Ewangelii”.
Początkowo Apostołowi towarzyszył pies, wkrótce jednak miał pozyskać 8 uczniów: Torcuato, Indalecio, Tesifonte, Eufrasio, Cecilio, Hiscio, Teodosio i Atanasio. Wraz z nimi miał św. Jakub ufundować dwa kościoły w Galicji. Pierwszy w Iria, dzisiejszym Padrón (La Coruna), drugi w Muxia.

Tu ukazała się Apostołowi Matka Boża, aby go podtrzymać i umocnić.
W apostolskiej podróży przez Półwysep Santiago wraz z uczniami, doszedł do miasta Cezaraaugusta (Saragossa), gdzie na jaspisowej kolumnie ponownie ukazała się Świętemu Jakubowi żyjąca jeszcze wtedy na ziemi, Matka Boża. Świadkami objawienia było „dwunastu świętych mężów”, uczniów Apostoła Jakuba. Matka Boża pod wezwaniem Nuestra Señora del Pilar, czczona jest w Saragossie w Bazylice poświęconej jej kultowi jako Patronka Aragonii.

Po powrocie do Jerozolimy w roku 41 albo w 42. Święty Jakub kontynuował tu swą misję. Ewangelie apokryficzne opisują jego dysputy ze sprzeciwiającym się jego nauce Hermogenesem. Pod wpływem charyzmatu i nauczania Apostoła, przyjął on chrześcijaństwo. Działania świętego Jakuba Apostoła, nasilające się prześladowania zwolenników wyznawców Chrystusa i wzmożone w tym czasie sprzeciwy ludności przeciw panowaniu rzymskiemu, spowodowały ze król herod Agrypa uwięził Apostoła i na podstawie sfałszowanych zeznań skazał go na ścięcie mieczem. Święty Jakub zginął jako pierwszy z apostołów (Dz.Ap. 12,2). Śmierć Apostoła opisuje Euzebiusz z Cezarei (275-339), opierając się na dziele Klemensa z Aleksandrii Hypotyposis z II wieku.

Według legendy jego ciało wyrzucone za mury miasta, zabrali uczniowie Atanasio i Teodosio i łodzią z portu Joppe (Haifa), dryfując wraz z prądem, prowadzeni przez aniła po siedmiu dniach dopłynęli w pobliże miasta Iria Flavia w Galicji, gdzie wcześniej nauczał Święty. Tu po pokonaniu trudności tworzonych przez królową Lupą, która w końcu sama przyjęła nową religie, pochowano ciało Apostoła w rzymskim mauzoleum, w Castro Lupario, na pagórku Lbredón. Uczniowie Atanasio i Theodsio pozostali tam strzegąc grobu do swej śmierci, po której zostali pochowani przy Apostole.

Z kolei Breviarum Apostolorum z przełomu VI i VII wieku, podaje że grób Apostoła, znajdował się wtedy w jakieś nieokreślonej Achai Marmarice, co interpretowano jako w Grobowcu z Marmuru. Najazdy Persów w 614 roku i Arabów, w 636 roku spowodowały exodus mnichów z warz z nimi relikwii. Szczątki Apostoła mogły więc odbyć drogę z Jerozolimy na Górę Synaj, następnie do Afryki. Najazdy zwolenników islamu na ziemię wcześniej chrześcijańskie, spowodowały że wraz z mnichami przemieszczającymi się na południe Europy, wędrowały także relikwie świetych, w tymbyć może relikwie Apostoła Jakuba. Według tej wersji na sto lat przed znalezieniem grobu Santiago w Galicji, przybyć miały do Santiago de Compostela z Meridy.
Od końca bowiem VI wieku po Europie krążyły opowieści o świętym Jakubie Starszym, zawarte w Breviarium Apostolorum, opisującym m.in. działania Apostoła, a krańcach Hiszpanii i wskazujące datę jego pochówku na 25 lipca. Z kolei Izydor z Sewilli, w dziele De ortu et obitu patrum, napsanym w VII wieku, przedstawia Santiago, jako patrona Hiszpanii.
Współczesne badania grobu Apostoła, pozwoliły ustalić na lapidarium napis-inskrypcje Jakob wraz z symboliką, w estetyce właściwej dla pochówków judeochrześcijańskich z I wieku. Inne inskrypcje odnoszą się do symboli związanych z żydowskim świętem pierwocin i żniw Szawuot. W kamieniu wyżłobione są symbole chlebów obrzędowych. Wyżłobione są też języki ogniste będące symbolem zesłania Ducha Świętego na Apostołów, jak również greckie litery „martyr”, pokrywające się częściowo z hebrajskim literami „Jacob”.

Wyrazem uwielbienia Miłosiernego Boga i kultu Świętego Jakuba, jest celebrowanie Roku Świętego i uzyskanie związanych z tym czasem młosierdzia odpustów.
Dzisiaj 31 grudnia 2020 w Santiago de Compostela, odtworzą się Drzwi Święte i Drzwi Przebaczenia.

Ultreia!

Opracowanie i zdjęcia Marek Sokołowski
Źródło: Hanna Maria Stefaniak „Camino de Santiago, między historią, legendą i mitem”
Wydawnictwo WAM, 2018