W bieżącym roku przypada 194 rocznica Powstania Listopadowego, które wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku. Pierwsza uroczystość mająca na celu upamiętnienie zrywu narodowego w Noc Listopadową odbyła się jak co roku w ostatnią niedzielę listopada w Olszynce Grochowskiej.
25 lutego 1831 roku w Olszynce grochowskiej rozegrała się jedna z najbardziej krwawych bitew powstańczych, w której uczestniczyło trzech generałów dowodzących powstaniem. Generał Franciszek Żymirski poległ w pierwszym dniu walki. Po nim dowództwo objął generał Józef Chłopicki. Ranny, przekazał dowodzenie generałowi Janowi Skrzyneckiemu. Bitwa, uznawana za nierozstrzygniętą, zatrzymała wojska rosyjskie na przedpolach Pragi udaremniając im szturm na Warszawę. W 1936 roku podczas prac melioracyjnych na terenie Olszynki Grochowskiej znaleziono resztki broni, skrawki umundurowania oraz szczątki żołnierzy, którzy zginęli w walce. Postawiono Pomnik Poległych w Bitwie pod Grochowem. Złożono szczątki poległych w krypcie, ustawiono krzyż i tablicę z napisem nawiązującym do słów, jakie grecki poeta Simonides wypowiedział po przegranej przez Spartan bitwie z Persami w 480 r.p.n.e. pod Termopilami: Przechodniu, powiedz Sparcie, tu leżym, jej syny, prawom jej do ostatniej posłuszni godziny. Napis na pomniku w Olszynce Grochowskiej głosi: Przechodniu powiedz współbraciom, Że walczyliśmy mężnie i umierali bez trwogi Ale z troską w sercu o losy Polski, Losy przyszłych pokoleń – o Wasze losy.
Przed krzyżem leży tablica z napisem: „Krwawy posiew na polach Grochowa, przeradzający się w potężny prąd siły odrodzeńczej Narodu w naszym pokoleniu, wyda plon niepodległości Ojczyzny. Ku czci poległych w 1831 r. Bohaterskich Obrońców Ojczyzny. Zrzeszenie Własności Nieruchomości Koła Grochów 1932 r.” Olszynka Grochowska stała się symbolem polskiego umiłowania wolności i patriotyzmu.
Uroczystość 24 listopada br. rozpoczęła się w Alei Chwały, przy której stoją głazy, menhiry, upamiętniające żołnierzy, oficerów i generałów Powstania Listopadowego. Jest ich ok. 40, planowane jest ustawienie następnych. Przy akompaniamencie orkiestry wojskowej uczestnicy obchodów rocznicowych przeszli do mogiły powstańczej. Tu przy ołtarzu polowym rozpoczęła się Eucharystia, którą celebrował ks. Piotr Szarek w koncelebrze z ks. ppor. Bogumiłem Lempkowskim, kapelanem 53 batalionu Wojsk Obrony Terytorialnej. Ks. Bogumił wygłosił płomienne, patriotyczne kazanie, w którym mówił – dzisiejszy dzień jest dniem narodowej dumy i refleksji. Dziś oddajemy hołd tym, którzy nie zawahali się złożyć daninę krwi w godzinie próby. Ich ofiara nie poszła na marne. Ich bohaterstwo wzbudziło ducha walki o odzyskanie niepodległości. Zygmunt Krasiński pisał: Cokolwiek będzie, cokolwiek się stanie, jedno wiem tylko – Polska zmartwychwstanie. Niepodległość nadeszła po blisko stu latach. Zmagania o wolność ciągle trwają. Św. Jan Paweł II mówił: Wolności nie można tylko posiadać, ale trzeba ją stale zdobywać, tworzyć.
Może ona być użyta dobrze lub źle, na służbę dobra prawdziwego lub pozornego. Dziś wolność staje się polem walki. Odpowiemy naszą mądrością i roztropnością. Postawimy tamę wezwaniom: „Czas skończyć z martyrologią narodu polskiego. Trzeba, aby Polska uśmiechała się.” Pytam: do kogo? Do czego? Nie zmarnujmy tego ogromnego dziedzictwa, jakim jest odzyskana wolność. Odzyskana w wyniku bezkompromisowej, bohaterskiej i chwalebnej walki kilku pokoleń Polaków, wśród których byli powstańcy Nocy Listopadowej. Dziś ogarniamy modlitwą tych, którzy zginęli prawie dwieście lat temu i tych, którzy kierują naszą Ojczyzną.” Po Eucharystii odśpiewano hymn państwowy „Jeszcze Polska nie zginęła”, został odczytany Apel Poległych, żołnierze oddali salwę honorową.
Pan Andrzej Melak, przewodniczący Kręgu Pamięci Narodowej, powiedział: „Powstanie Listopadowe to jeden ze składników naszej tradycji narodowej. Polacy od wieków próbowali zrzucić pęta narzucone przez zaborców, tu przez Rosję carską. Heroiczny bunt, heroiczna walka o uratowanie wolności Warszawy zaowocowała tym, że Powstanie Listopadowe już blisko 200 lat jest obecne w pamięci naszego narodu. W tamtym czasie najwięksi twórcy – muzycy, poeci, malarze – nie tylko polscy, ale i z innych krajów, ze wszech miar wspierali nasz zryw ku wolności. Na emigracji popowstańczej, której doświadczyli m.in. Słowacki, Chopin czy Mickiewicz starano się krzewić i utrzymać kulturę polską wtedy, gdy Polski nie było na mapie Europy. Dlatego ważne jest, aby pamiętać o tamtych wydarzeniach. Zasługujemy na to jako Polacy. Kto pamięta o przeszłości, ten zasługuje na przyszłość. Były w historii narody, które o swojej przeszłości zapomniały i dziś już ich nie ma.”
Pan Melak poinformował, że Kapituła Kręgu Pamięci Narodowej przyznała pamiątkowy Krzyżyk z Olszynki Grochowskiej, wykonany w Paryżu po bitwie pod Olszynką Grochowską, z inicjatywy pani Działyńskiej i Adama Mickiewicza. Analogiczny krzyżyk został wykonany w Warszawie. Krzyżyk otrzymali:
– Archikonfraternia Literacka przy Katedrze pw. Męczeństwa św. Jana w Warszawie.
– Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie.
– Józef Wojtaś, promotor wielu kamieni i płyt w Alei Chwały oraz dzwonnicy pod Dzwon Wolności im. Waleriana Łukasińskiego, który niemal połowę życia spędził w carskim więzieniu.
– Tomasz Remień, przedsiębiorca, sponsor wielu pielgrzymek ku czci bł. ks. Jerzego Popiełuszki, radny gminy Celestynów.
Przedstawiciel Biura Bezpieczeństwa Narodowego Łukasz Kudlicki wygłosił okolicznościowe przemówienie oraz przekazał organizatorom i uczestnikom uroczystości pozdrowienia od Prezydenta Andrzeja Dudy. Złożono kwiaty pod Pomnikiem Poległych w Bitwie pod Grochowem.
Na zakończenie pan Andrzej Melak podziękował współorganizatorom i uczestnikom obchodów, wśród których wymienił Konfraternię św. Jakuba oraz żołnierzom, policjantom i miejscowym władzom.
Tekst i zdjęcia – Ewa Wasiak
