2 stycznia 2025 r., przypada 1985. rocznica przybycia Dziewicy z Pilar w śmiertelnym ciele do Saragossy i jej objawienia w 40. roku apostołowi Santiago. Wiąże się z niesamowitym wydarzeniem z 40 r. n.e. Wtedy to św. Jakub Większy, jeden z dwunastu apostołów Jezusa, miał trudności z głoszeniem Ewangelii na Półwyspie Iberyjskim. Legenda mówi, że wtedy właśnie objawiła mu się Maryja Dziewica, stojąc na kolumnie (hiszp. „pilar”), żeby go pocieszyć i dodać mu sił. To cudowne zdarzenie miało miejsce nad rzeką Ebro w Saragossie. Wydarzenie upamiętnia w Saragossie bazylika Nuestra Señora del Pilar, będąca jednym z ważniejszych sanktuariów maryjnych na świecie. Co roku, podczas święta Dziewicy z Pilar, mnóstwo pielgrzymów przybywa do Saragossy, by oddać hołd Matce Bożej.
Historia tego sanktuarium, sięgająca pierwszej połowy pierwszego wieku po Chrystusie, mówi, że po Zmartwychwstaniu Chrystusa na tereny dzisiejszej Hiszpanii dotarł apostoł Jakub. Jego misja ewangelizacyjna na Półwyspie Iberyjskim spotkała się ze zdecydowanym odrzuceniem przez miejscową ludność.
W nocy 2 stycznia 40 r. udało się św. Jakubowi zebrać tylko ośmiu uczniów. Spotkali się wszyscy za murami rzymskiej wtedy Saragossy, na prawym brzegu rzeki Ebro, w miejscu gdzie wyrzucano słomę i śmieci. Zniechęcony kompletnym fiaskiem swojej misji św. Jakub planował powrót do Palestyny. Właśnie wtedy – jak mówi tradycja – w mroźną, styczniową noc, na niebie pojawiła się dziwna jasność i ukazali się aniołowie, którzy nieśli kolumnę (pilar) z Matką Bożą. Aniołowie postawili kolumnę na ziemi, a Maryja tak mówiła do św. Jakuba: „Synu, to miejsce jest przeznaczone do oddawania Mi czci. Dzięki tobie na moją pamiątkę ma tu być wzniesiony kościół. Troszcz się o tę kolumnę, na której ja jestem, ponieważ mój Syn, a twój Mistrz, nakazał aniołom, aby przynieśli ją z nieba. Przy tej kolumnie postawisz ołtarz. W tym miejscu, przez moją modlitwę i wstawiennictwo, moc Najwyższego dokonywać będzie niezwykłych znaków i cudów, szczególnie dla tych, którzy będą Mnie wzywać w swoich potrzebach. Kolumna ta będzie stać tutaj aż do skończenia świata”. W miejscu, gdzie stoi jaspisowa kolumna, św. Jakub wybudował małą kaplicę, która nazywa się Santa Capilla. (Obecnie znajduje się ona w środku potężnej budowli sanktuarium). Jakub Apostoł kilka lat później poniósł śmierć męczeńską w Jerozolimie, jednak jego zwłoki wróciły na hiszpańską ziemię i spoczęły w Santiago de Compostela.
Chrześcijańscy rycerze, którzy walczyli o niepodległość Hiszpanii z wojskami muzułmańskimi, często mówili, że św. Jakub wielokrotnie pokazywał się na białym koniu, aby prowadzić ich armię do ataku na islamistów. Dopiero w roku 1170, po czterystu pięćdziesięciu latach nieustannej walki, Hiszpanie zdołali się wyzwolić spod panowania muzułmanów. Od tamtego czasu każdego roku 12 października w sanktuarium Pilar uroczyście obchodzone jest święto poświęcenia kościoła. Również 12 października Krzysztof Kolumb po raz pierwszy zobaczył brzegi Ameryki.
Niepowtarzalność sanktuarium Pilar polega na tym, że miały tu miejsce nie objawienia Najświętszej Dziewicy Maryi, lecz tajemnicze Jej przyjście „w śmiertelnym ciele” – a więc wtedy, gdy jeszcze żyła na ziemi i mieszkała w Jerozolimie. W sanktuarium w Świętej Kaplicy znajduje się kolumna (pilar), która jest znakiem przypominającym wydarzenie przyjścia Matki Bożej 2 stycznia 40 r. Tradycja mówi, że to aniołowie przynieśli tę kolumnę i tam ją postawili. Jest ona z jaspisu, bez dekoracji, Wydarzenie upamiętniono budując w Saragossie bazylikę Nuestra Señora del Pilar, która stała się ważnym sanktuarium maryjnym na świecie. Co roku, podczas święta Dziewicy z Pilar, mnóstwo pielgrzymów przybywa do Saragossy, by oddać hołd Matce Bożej.
Św. Jakub wędrował po Hiszpanii, próbując nawrócić mieszkańców na chrześcijaństwo, ale napotykał na opór i trudności. Według podań, był zniechęcony i bliski porzucenia swojej misji. Objawienie się Maryi miało na niego ogromny wpływ – dodało mu odwagi i sił, co pozwoliło mu kontynuować pracę. Wydarzenie to miało ogromne znaczenie dla późniejszego szerzenia chrześcijaństwa w Hiszpanii. Drugi etap działalności misyjnej św. Jakuba zaczął się w roku 40, dokładnie 2 stycznia (inna wersja mówi o 12 października). Jeszcze przed chwilą Jakub Apostoł powątpiewał w sens podejmowanej przez siebie pracy ewangelizacyjnej i rozważał możliwość opuszczenia hiszpańskiej ziemi. Ile lat można spotykać się z obojętnością i nienawiścią? Nawet największa świętość i największa gorliwość mają swe granice. Może nie ma ich tylko świętość najświętsza z najświętszych, ta, która mieszka w Niepokalanym Sercu Maryi, zawsze cierpliwym, zawsze gotowym nieść pomoc grzesznikom, umiejącym czekać nawet do ostatniej godziny życia. Tak, chyba tylko Matka Najświętsza umie do końca wyczekiwać owoców naszego nawrócenia.
W 1640 roku w miejscowości Calanda w Aragonii miało miejsce zdarzenie, które wstrząsnęło całym krajem. Za wstawiennictwem Matki Boskiej del Pilar, młody włościanin Juan Miguel Pellicer odzyskał utraconą w wyniku wypadku nogę. 6 listopada 1982 r. Saragossę odwiedził Ojciec Święty Jan Paweł II. W miejscu objawienia Matki Bożej odmówił modlitwę:
Najświętsza Dziewico del Pilar!
Pomnóż naszą wiarę,
umocnij nadzieję,
ożyw naszą miłość.
Przybądź z pomocą tym,
których spotykają nieszczęścia,
którym doskwiera samotność,
niewiedza, głód lub brak pracy.
Umocnij słabych w wierze,
rozbudź u młodych,
gotowość całkowitego oddania się Bogu.
Opiekuj się, o Maryjo,
po macierzyńsku tymi,
którzy Cię wzywają…
