W niedzielę 12 maja w Kalwarii Pacławskiej została poświęcona Aleja Dębów Pamięci Kapelanów Katyńskich i odsłonięta tablica pamiątkowa.
Po mszy świętej w sanktuarium kalwaryjskim uczestnicy uroczystości wraz Orkiestrą Reprezentacyjna Straży Granicznej, sztandarem i kompanią reprezentacyjną Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej, pocztami sztandarowymi, przedstawicielami licznych instytucji i organizacji oraz rzeszą wiernych udali się w pobliże kaplicy Ukrzyżowania. Zasadzono tam 33 dęby, ustawiono tabliczki imienne.
Z tej okazji odsłonięto także pamiątkową tablicę, ufundowaną przez IPN. W uroczystościach wziął udział marszałek Sejmu Marek Kuchciński, delegacja Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, duchowni, przedstawiciele władz rządowych i samorządowych, służb mundurowych, rodziny pomordowanych kapelanów, członkowie Stowarzyszenia Pamięć Kapelanów Katyńskich i Konfraterni Świętego Jakuba z Warszawy i licznie przybyli goście.
Marszalek Sejmu Marek Kuchciński w przemówieniu powiedział: „Stoimy w miejscu symbolicznym – bo na Drodze Krzyżowej i w miejscu świętym. Na wzgórzu stoi klasztor Ojców Franciszkanów z obrazem Matki Boskiej Kalwaryjskiej, Pacławskiej (…). Odeszli księża, którzy do końca byli żołnierzami armii polskiej, którzy nieśli pociechę swoim żołnierzom i razem z nimi zostali straceni śmiercią męczeńską”.
„Aleja Kapelanów Wojska Polskiego pokazuję bogactwo i mozaikę II Rzeczypospolitej. Upamiętniamy tutaj kapelanów rzymsko-katolickich, greko-katolickich, prawosławnych, ewangelickich, a także kapelana wyznania mojżeszowego” – powiedział dyrektor Dariusz Iwaneczko, z rzeszowskiego oddziału IPN.
List do uczestników uroczystości skierował Minister Obrony Narodowej Mariusz Błaszczak. Stwierdził w nim, że zbrodnia katyńska była straszliwym ciosem wymierzonym w Polskę przez sowiecki reżim.
„Z premedytacją zabito najlepszych synów naszego narodu, wśród nich 33 młodych, różnych wyznań duszpasterzy Wojska Polskiego, którzy we wrześniu 1939 roku dostali się z polskimi żołnierzami do niewoli sowieckiej. Do końca swoich dni służyli ludziom, wypełniając swoją religijną posługę i będąc ostoją dla więźniów” – podkreślił.
O niezłomności tych duchownych i o tym, że byli oni ze swoimi żołnierzami w doli i niedoli, mówili w wystąpieniach metropolita przemyski abp Adam Szal, metropolita przemysko-warszawski Kościoła Greckokatolickiego w Polsce abp Eugeniusz Popowicz i wicewojewoda podkarpacki, Lucyna Podhalicz.
Abp Popowicz podkreśli, że ta uroczystość „przywraca nam współcześnie żyjącym ich pamięć, męstwo, honor, oddanie i wierność żołnierskiej przysiędze”.
Pokazując, kim byli kapelani dla więźniów w niewoli, przywołał świadectwo księdza greckokatolickiego Emiliana Kowcza z obozu na Majdanku, który prosił swoich krewnych, aby nie wyciągali go z tego miejsca.
„Rozumiem, że staracie się o moje zwolnienie – pisał do bliskich. – Błagam was, byście nic nie robili! Wczoraj zastrzelono tu pięćdziesięciu ludzi. Gdyby nie było mnie tutaj, któż pomógłby im przejść ten próg? Poszliby przezeń ze wszystkimi swymi grzechami i w głębokiej rozpaczy, która wisi nad tym piekłem (…). Nie marnujcie wysiłków, nie mogę stąd odejść, bo jestem potrzebny. Zostać tu jest moim obowiązkiem – i jestem szczęśliwy…” – cytował błogosławionego.
Otwarcie Alei poprzedziła msza święta za kapelanów katyńskich z udziałem ich rodzin oraz za funkcjonariuszy i pracowników Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej. Odsłonięta Aleja Dębów Pamięci Kapelanów Katyńskich i tablica pamiątkowa, mają upamiętniać duchownych, którzy poszli na śmierć razem z żołnierzami, do końca którym służyli. Była to wspólna inicjatywa Klasztoru Znalezienia Krzyża Świętego Braci Mniejszych Konwentualnych w Kalwarii Pacławskiej i Stowarzyszenia Pamięć Kapelanów Katyńskich z Warszawy. Wśród wspierających tę inicjatywę znalazła się grupa osób i instytucji, którym należą się wielkie się uznania.
Napis na tablicy:
PAMIĘCI KAPELANÓW WOJSKA POLSKIEGO
ZAMORDOWANYCH PRZEZ SOWIETÓW W 1940 R.
W ZBRODNI KATYŃSKIEJ
KAPELANI WYZNANIA RZYMSKOKATOLICKIEGO
KS. GEN. BRYG. KAZIMIERZ SUCHCICKI KS. GEN. BRYG. CZESŁAW WOJTYNIAK
KS. PŁK DR EDMUND NOWAK KS. PPŁK ANTONI ALEKSANDROWICZ
KS. PPŁK EDWARD CHOMA KS. PPŁK STANISŁAW KONTEK
KS. PPŁK ANDRZEJ NIWA KS. PPŁK JÓZEF SKOREL
KS. PPŁK WŁADYSŁAW URBAN KS. PPŁK JAN LEON ZIÓŁKOWSKI
KS. MJR MIKOŁAJ CICHOWICZ KS. MJR IGNACY DROZDOWICZ
KS. MJR ALEKSANDER DUBIEL KS. MJR MIECZYSŁAW JANAS
KS. MJR JÓZEF KACPRZAK KS. MJR STANISŁAW MATZNER
KS. MJR JÓZEF MIKUCZEWSKI KS. MJR JAN MIODUSZEWSKI
KS. MJR BRONISŁAW SZWED KS. MJR JERZY WRAZIDŁO
KS. MJR FRANCISZEK ZAKRZEWSKI KS. KPT. JÓZEF CZEMERAJDA
KLERYK KPT. IGNACY DRABCZYŃSKI KS. KPT. WŁADYSŁAW PLEWIK
KS. KPT. MICHAŁ TYSZKA KLERYK POR. ANDRZEJ SZEPTYCKI
KAPELANI WYZNANIA PRAWOSŁAWNEGO
KS. PŁK SZYMON FEDOROŃKO KS. PPŁK WIKTOR ROMANOWSKI
KS. MJR WŁODZIMIERZ OCHAB
KAPELAN WYZNANIA GRECKOKATOLICKIEGO
KS. PPŁK MIKOŁAJ ILKÓW
KAPELAN WYZNANIA EWANGELICKO-AUGSBURSKIEGO
KS. GEN. BRYG. RYSZARD PASZKO
KAPELAN WYZNANIA EWANGELICKO-REFORMOWANEGO
KS. PPŁK JAN JÓZEFAT POTOCKI
KAPELAN WYZNANIA MOJŻESZOWEGO
RABIN PPŁK BARUCH STEINBERG
KLASZTOR ZNALEZIENIA KRZYŻA ŚWIĘTEGO W KALWARII PACŁAWSKIEJ
INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJ ODDZIAŁ W RZESZOWIE
STOWARZYSZENIE PARAFIADA IM. ŚW. JÓZEFA KALASANCJUSZA
LEŚNICY Z PODKARPACIA
STOWARZYSZENIE PAMIĘĆ KAPELANÓW KATYŃSKICH
Oprac. i fot. Marek Sokołowski