25 stycznia br. pątnicy Jakubowi rozpoczęli pierwszy, dwudniowy etap pielgrzymki Podlaską Drogą św. Jakuba, w ramach realizacji zadania Camino Droga Spotkania.
Wyruszyliśmy z miejscowości Chrzęsne. W pobliskiej wsi Postoliska wstąpiliśmy do kościoła p.w. św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Parafia w Postoliskach powstała w XVI wieku, kiedy to właścicielem tutejszej osady targowej był Andrzej Postolski. Wybudowano wówczas kościół drewniany, który został zniszczony w XVII wieku podczas inwazji Szwecji na Rzeczpospolitą, znanej w naszej historii jako potop szwedzki. Na miejscu zburzonego kościoła drewnianego wzniesiono świątynię murowaną, która przetrwała do 1920 roku, gdy powstał obecny kościół neogotycki. W świątyni znajdują się cenne zabytki sztuki sakralnej jak siedemnastowieczny konfesjonał, krucyfiksy i monstrancje. Na uwagę zasługują dwa obrazy z pierwszej połowy XX wieku: Serce Jezusa Arkadiusza Kowalewskiego i Anioł na cmentarzu Wilhelma Kotarbińskiego. W 1942 roku przy kościele w Postoliskach wylądowało sześciu spadochroniarzy Armii Krajowej, cichociemnych, którzy wystartowali z Halifaxu w Wielkiej Brytanii. Operację wojskową przypomina tablica pamiątkowa ulokowana w pobliżu kościoła w 2007 roku.
Drugą świątynią na trasie naszej pielgrzymiej wędrówki był kościół p.w. Matki Bożej Fatimskiej w Tłuszczu, należący do parafii Przemienienia Pańskiego, wybudowany w latach 1932-1933 i przez kilkadziesiąt lat stopniowo rozbudowywany. Uwagę zwracają witraże przedstawiające czterech Ewangelistów. 13 maja 2010 roku świątynia została konsekrowana przez abp. Henryka Hosera, ordynariusza diecezji warszawsko-praskiej. Przy kościele ks. płk SG dr Zbigniew Kępa, kapelan Konfraterni św. Jakuba, poprowadził Koronkę do Bożego Miłosierdzia. Nieco dalej, w miejscu pamięci Bitwy Warszawskiej odmówiliśmy modlitwę za żołnierzy poległych w 1920 roku.
Pierwszy dzień pielgrzymki zakończyła Msza Święta w kaplicy Zgromadzenia Sióstr Jezusa Miłosiernego, na terenie Sanktuarium Świętej Siostry Faustyny w Ostrówku, którą sprawował ks. płk Zbigniew Kępa. W liturgii uczestniczyli członkowie Konfraterni: Dorota Zaleska czytała fragment Dziejów Apostolskich Wstań, przyjmij chrzest i obmyj się z twoich grzechów wzywając imienia Jezusa (Dz 22, 3-16), Marek Sokołowski czytał modlitwę powszechną.
Rozpoczynając homilię ks. Zbigniew wspomniał, że patronami pierwszego dnia naszej pielgrzymki są: św. Paweł Apostoł z okazji święta jego nawrócenia, św. Jakub Starszy patron naszej Konfraterni oraz św. Faustyna Kowalska, która przebywała w miejscu, gdzie dziś jest Ostrówek.
Ks. Kępa odwołał się do doświadczeń duchowych św. Pawła. Zwrócił uwagę, że podróż Apostoła Narodów do Damaszku, nie była pielgrzymką. Jej celem było pojmanie, uwięzienie i przyprowadzenie do „Jeruzalem mężczyzn i kobiety, zwolenników tej [Chrystusowej] drogi, jeśliby jakichś znalazł.” Paweł z Tarsu, gorliwy faryzeusz „siał grozę i dyszał żądzą zabijania uczniów Pańskich”. Nawrócił się, „gdy zbliżał się już w swojej podróży do Damaszku [ i ] olśniła go nagle światłość z nieba.” (Dz 9, 1-9). Kaznodzieja podkreślił, że Chrystus posłużył się Ananiaszem, chociaż sam mógł udzielić wskazówek, co ma czynić Szaweł. Ananiasz, żydowski prozelita, według niektórych biblistów zwierzchnik gminy chrześcijańskiej w Damaszku, ochrzcił ociemniałego od „światłości z nieba” Pawła, który po przyjęciu chrztu odzyskał wzrok.
„W dziele zbawienia – mówił ks. Kępa – Bóg posługuje się ludźmi, którzy mają służyć swoim braciom w poznaniu Chrystusa i wejściu na drogę zbawienia.” Zauważył, że są pielgrzymi, którzy idą drogą Jakubową nie w celu religijnym, bądź traktują ten motyw jako marginalny. Inni wędrują kierując się pragnieniem doświadczenia przygody, spotkania ciekawych ludzi, poznania dziedzictwa kulturowego, sprawdzenia czy też wzmocnienia swojej kondycji fizycznej. Są pątnicy, którzy mają jeszcze inne, nie zawsze religijne, motywy swojej drogi. Czy należy oburzać się i krytykować ich? Nie. Przykład św. Pawła ukazuje, że Bóg potrafi oświecić swoją łaską i przemienić także tych, którzy pielgrzymując nie kierują się intencjami religijnymi. Bóg znajduje właściwe miejsce i czas, aby dotknąć łaską nawrócenia i wskazać drogę za Chrystusem.
„My, pielgrzymi Jakubowi, jesteśmy w innej sytuacji. Każdy z nas kiedyś doświadczył nawrócenia. Może to było w latach naszej młodości, może wtedy, gdy byliśmy w sile wieku, a może dokonało się to wówczas, kiedy jesteśmy u progu podeszłego wieku. Jak powiedział poeta Jerzy Liebert, Uczyniwszy na wieki wybór, w każdej chwili wybierać muszę (wiersz pt. „Jeździec”). Nawrócenie nie jest bowiem jedną chwilą, ale procesem, który powinien trwać przez całe nasze życie.”
Po Mszy Świętej s. Marietta Kruszewska opowiedziała nam o pobycie Heleny Kowalskiej, późniejszej św. Faustyny, w stojącym obok domu, w którym mieszkał Samuel Józef Lipszyc z żoną Aldoną z domu Jastrzębską i siedmiorgiem ich dzieci. Kiedy latem 1924 roku Helena przybyła tu, nie było jeszcze miejscowości Ostrówek. Tylko dom Lipszyców stał pod lasem. Helena zajmowała się codziennym prowadzeniem domu i opieką nad dziećmi. Przed domem stoi piękny pomnik Heleny z gromadką dzieci, z których jedno trzyma na ręce. Obecnie Dom św. Faustyny i otaczający go ogród stanowi własność Diecezji Warszawsko-Praskiej. Przybywają tu liczni pielgrzymi, aby z dala od miejskiego gwaru spędzić czas w ciszy i na modlitwie ze św. Faustyną.
Drewniana kaplica z białą elewacją, to kościół wybudowany tuż po II wojnie światowej w Stanisławowie koło Mińska Mazowieckiego. Wkrótce został przeniesiony do Słupna koło Radzymina, gdzie mieści się Diecezjalny Ośrodek Rekolekcyjny. Obecnie znajduje się w Ostrówku. 26 lipca 2020 roku kaplicę poświęcił bp Romuald Kamiński, biskup diecezjalny warszawsko-praski.
Drugi dzień pielgrzymowania Podlaską Drogą św. Jakuba rozpoczęliśmy w Klembowie, gdzie uczestniczyliśmy w Eucharystii, którą sprawował proboszcz parafii p.w. św. Klemensa Papieża i Męczennika ks. Marcin Kowalski w koncelebrze z ks. płk. Zbigniewem Kępą. Ksiądz Kowalski odczytał list na Niedzielę Słowa Bożego, który skierował do wiernych ks. prof. Józef Witczyk z Wydziału Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Kościół św. Klemensa Papieża i Męczennika został wzniesiony w latach 1823–1829 przez właściciela Klembowa, gen. Franciszka Żymirskiego, uczestnika insurekcji kościuszkowskiej i powstania listopadowego, oficera Legionów Polskich we Włoszech. W końcu XIX wieku świątynię przebudowano. Podczas działań wojennych w 1944 roku kościół został uszkodzony; po wojnie odbudowany. W ołtarzu głównym jest umieszczony obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, namalowany w XVII wieku, przysłonięty srebrną suknią, znany jako Matka Boża Klembowska. W kościele św. Klemensa Papieża i Męczennika w Klembowie, w oktawie Bożego Ciała 1925 roku, Helena Kowalska złożyła Bogu prywatny ślub czystości.
Dalsza droga zaprowadziła nas do Radzymina, gdzie nawiedziliśmy dwie świątynie:
Sanktuarium Świętego Jana Pawła II – wotum dziękczynienia za polskie zwycięstwo w Bitwie Warszawskiej 1920 roku oraz za Wielkiego Polaka, dziś św. Jana Pawła II i Jego wizytę na Cmentarzu Poległych 1920, jaka miała miejsce 13 czerwca 1999 roku. W sanktuarium znajdują się relikwie krwi św. Jana Pawła II, które przekazał kard. Stanisław Dziwisz, osobisty sekretarz papieża oraz korporał, na którym Jan Paweł II odprawiał Msze Święte. Do sanktuarium przybywają pielgrzymi z całej Polski i zza granicy. Znane są przypadki cudownych uzdrowień za wstawiennictwem św. Jana Pawła II. Wierni modlą się w sanktuarium o uzdrowienie duchowe i fizyczne 18 dnia każdego miesiąca. Parafię p.w. Świętego Jana Pawła II w Radzyminie erygował abp Henryk Hoser 27 kwietnia 2011 roku.
Przy sanktuarium znajduje się Muzeum św. Jana Pawła II, w którym są pamiątki papieskie np. klęcznik, na którym papież modlił się podczas wizyty na Cmentarzu Poległych 1920, dary jakie otrzymywał podczas swoich pielgrzymek po świecie, a także dary dedykowane papieżowi jako wyraz dziękczynienia np. obraz przedstawiający Dobrego Pasterza wyhaftowany w jednym z łagrów sowieckich przez Ukrainkę, która po opuszczeniu obozu pracy i wydostaniu się na Zachód, spotkała Jana Pawła II i przekazała papieżowi swój dar w dowód wdzięczności za ocalone życie. Z historią Muzeum Jana Pawła II, które jest jednocześnie Izbą Pamięci Bitwy Warszawskiej, zapoznał nas kustosz muzeum ks. Krzysztof Ziółkowski.
Obok sanktuarium wznosi się kolumna z figurą Matki Bożej Łaskawej, patronki Warszawy. Została ustawiona jako dziękczynienie za zwycięstwo Polaków w 1920 roku i obronę stolicy przed bolszewikami. Bp Romuald Kamiński podczas uroczystości odsłonięcia i poświęcenia figury Matki Bożej 16 sierpnia 2020 roku mówił: „Chcemy, aby była widoczna dla wszystkich, którzy będą wjeżdżać do stolicy, przypominając im nie tylko wydarzenia roku 1920, ale również, że patronką miasta i strażniczką Polski jest Matka Boża Łaskawa, do której lud uciekał się w modlitwach podczas zarazy w XVI wieku. W dzisiejszych, niespokojnych czasach również powierzajmy się ochronie i opiece patronki Warszawy.” Matka Boża trzyma w rękach połamane strzały, które symbolizują rosyjskie pociski wystrzeliwane na Warszawę, odbijające się od płaszcza, jakim Matka Boża Łaskawa otoczyła stolicę.
Kilkoro spośród 30 pątników, wśród których było trzech pielgrzymów rowerowych, nawiedziło radzymińską Kolegiatę pw. Przemienienia Pańskiego i św. Jana Chrzciciela. Parafia w Radzyminie powstała w 1473 roku. Kościół w stylu klasycystycznym wzniesiono w latach 1773-1780. Budowę świątyni ufundowała księżna Eleonora Czartoryska. Konsekracji kościoła dokonał bp płocki Michał Poniatowski przy współudziale bp. Adama Naruszewicza. W czasie II wojny światowej wycofujący się hitlerowcy podminowali i wysadzili w powietrze fronton kościoła wraz z dwiema wieżami. Wkrótce po wojnie odbudowano fasadę świątyni, a w 1973 roku wieże. W kościele zachowało się wiele cennych detali i dawne wyposażenie. Do najcenniejszych należy ołtarz główny oraz prospekt organowy. Uwagę zwracają XVIII-wieczne obrazy: Święty Roch, Święta Elżbieta pod krzyżem, Święta Rodzina z Janem Chrzcicielem; barokowe rzeźby św. Jana Nepomucena, św. Kingi i Chrystusa Ukrzyżowanego. 25 marca 1993 roku bp Kazimierz Romaniuk podniósł radzymińską świątynię do godności kolegiaty.
W czasie pielgrzymowania Beata i Marek Sokołowscy znakowali Drogę św. Jakuba od miejscowości Chrzęsne przez Tłuszcz, Ostrówek, Klembów do Radzymina.
Wędrówka odcinkiem Podlaskiej Drogi św. Jakuba, ma ścisły związek z poprawą jej oznakowania i promocją jej walorów krajobrazowych, i kulturowych. Działania te są prowadzone w ramach zadania Camino – Droga Spotkania, dofinasowanego z rządowego Funduszu Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030, przyznanego w rozstrzygniętym w 2023 roku konkursie przez Narodowy Instytut Wolności. Członkowie Konfraterni św. Jakuba, mają statutową misję: działania na rzecz rozwoju kultu Apostoła Jakuba, odnawiania i utrzymania infrastruktury dróg pątniczych na terenie kraju, opieki nad szlakami pielgrzymkowymi i udzielanie pomocy pielgrzymom idących Drogami św. Jakuba, w realizacji ich pielgrzymki.
Tekst – Ewa Wasiak
Zdjęcia – ks. płk SG Zbigniew Kępa, Beata i Marek Sokołowscy