W Bazylice Najświętszego Serca Jezusowego w Warszawie 16 czerwca 2023 r. uroczyście obchodzono stulecie parafii. W Eucharystii, której przewodniczył biskup warszawsko-praski Romuald Kamiński, licznie uczestniczyli kapłani ze Zgromadzenia Księży Salezjanów, osoby życia konsekrowanego oraz wierni świeccy. Zgromadzonych przywitał proboszcz parafii ks. Edmund Modzelewski SDB, zapraszając do wspólnej modlitwy dziękczynnej w setną rocznicę konsekracji i nadania tytułu bazyliki mniejszej. W homilii pasterz diecezji nawiązał do historii budowy kościoła. Podkreślił również działalność parafii, która przynosi Boże owoce. „Stajemy dzisiaj, żeby uwielbiać Boga za to stulecie. Przede wszystkim nasze serca są rozradowane tym, że dzięki temu miejscu wiele dobra w sercach ludzkich dokonało się i wciąż się dokonuje.” – powiedział bp Kamiński. Arcypasterz podziękował również Zgromadzeniu Salezjanów, odpowiedzialnemu za kościół i wiernych należących do parafii. „Wszystkie podejmowane tu wysiłki są przedłużeniem pięknych zamysłów księżnej Marii Radziwiłłowej. Trudno sobie wyobrazić, jak wyglądałaby ta część miasta, gdyby nie było tutaj tej bazyliki.” – dodał pasterz. Po Mszy świętej odbyła się procesja
z Najświętszym Sakramentem. [1] W uroczystości uczestniczyło ok. 20 członków Konfraterni Świętego Apostoła Jakuba Starszego.
Świątynia została zbudowana w latach 1907 – 1923 z inicjatywy i fundacji księżnej Marii z Kieżgajłłów-Zawiszów Radziwiłłowej. Fundatorem kościoła był też książę Michał Piotr Radziwiłł. Rozpoczęcie budowy bazyliki przypadło na czas odnowy życia eklezjalnego w Polsce po ukazie wydanym przez cara Mikołaja II w 1905 r. pozwalającym m. in. na tworzenie nowych parafii. Represyjna polityka wyznaniowa cara Aleksandra II
w Królestwie Polskim po upadku powstania styczniowego (1863-64), zakazywała budowy nowych kościołów i kaplic. 30 czerwca 1904 r. księżna Maria Radziwiłłowa otrzymała błogosławieństwo papieża Piusa X na budowę bazyliki pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusa, na wzór bazyliki św. Pawła za Murami w Rzymie. Ten odręcznie pisany przez papieża dokument jest do dzisiaj przechowywany w archiwum parafii. Pierwszy etap prac związanych z budową świątyni przerwał w 1914 r. wybuch I wojny światowej. Budowę kościoła wznowiono po zakończeniu wojny. 25 października 1919 r. jeszcze podczas prac budowlanych, kardynał Aleksander Kakowski erygował parafię Najświętszego Serca Pana Jezusa. Dekret erekcyjny nabrał mocy obowiązującej 1 listopada 1919 r. a jego wykonawcą został ówczesny dziekan Pragi, wielki społecznik ks. Ignacy Kłopotowski. 23 stycznia 1923 r. papież Pius XI nadał świątyni tytuł bazyliki mniejszej. Będąc wcześniej (Achille Ratti 1919 – 1921) nuncjuszem papieskim w Polsce, interesował się postępem prac w czasie budowy bazyliki, a ukończoną świątynię uważał za „najpiękniejszy kościół w Polsce.” 16 kwietnia 2023 r. kard. Aleksander Kakowski dokonał konsekracji świątyni.
Życzeniem księżnej Marii Radziwiłłowej było, aby świątynia NSJ na Pradze była też centrum wychowawczym dla dzieci i młodzieży, dlatego zabiegała, początkowo bezowocnie, by parafię NSJ przejęli salezjanie. Okazało się to możliwe dopiero po śmierci fundatorki, która zapisała w testamencie cały swój majątek łącznie z bazyliką kardynałowi Augustowi Hlondowi, Prymasowi Polski. Prymas zrezygnował z darowizny księżnej na rzecz kardynała Aleksandra Kakowskiego, który szanując wolę księżnej, postanowił przekazać parafię oraz bazylikę wraz z całym majątkiem salezjanom na wieczne czasy. Aktu tego dokonał specjalnym dekretem nr 6057 z dnia 18 listopada 1931 r.
W czasie II wojny światowej bazylika uniknęła większych zniszczeń. W 1965 r. została wpisana do rejestru zabytków. 8 czerwca 1991 r. podczas IV podróży apostolskiej papież Jan Paweł II otworzył w Bazylice Najświętszego Serca Jezusowego obrady II Synodu Plenarnego Kościoła
w Polsce.[2]
Oprac. Ewa Wasiak, zdjęcia Jerzy Wróblewski
[1] Paweł Złowocki, Rozradowane serca, idziemy, nr 26(920), 25.06.2023, s. 24
[2] https://bazylika.salezjanie.pl/historia/
