Prochy trzech pierwszych Prezydentów RP na uchodźctwie: Władysława Raczkiewicza, Augusta Zaleskiego i Stanisława Ostrowskiego spoczęły w Mauzoleum Prezydentów RP na Uchodźstwie w podziemiach Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. Dotychczas Prezydenci byli pochowani na Cmentarzu Lotników Polskich w Newark w Wielkiej Brytanii. Ponowny pochówek Prezydentów poprzedziła Msza święta żałobna, której przewodniczył abp Stanisław Gądecki, Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski. Eucharystię koncelebrowali: abp Wojciech Polak, metropolita gnieźnieński, Prymas Polski; kardynał Kazimierz Nycz, metropolita warszawski; biskup polowy Wojska Polskiego Wiesław Lechowicz; liczne grono biskupów i duchownych. Uroczystości pogrzebowe odbywały się z udziałem najwyższych władz Rzeczypospolitej. Obecni byli: Prezydent RP Andrzej Duda, Przewodniczący Rady Ministrów Premier Mateusz Morawiecki, marszałek Senatu Tomasz Grodzki, w imieniu marszałek Sejmu Elżbiety Witek – marszałek senior Antoni Macierewicz, ministrowie, reprezentanci policji, harcerstwa, organizacji społecznych, stowarzyszeń, mieszkańcy Warszawy.
Ceremonia powitania prochów Prezydentów na uchodźstwie odbyła się na płycie lotniska wojskowego Warszawa-Okęcie, gdzie został odegrany Mazurek Dąbrowskiego i odmówiona modlitwa, którą poprowadził ks. mjr Marcin Janocha, sekretarz biskupa polowego WP.
Premier Mateusz Morawiecki podkreślił w słowach powitania, że główną zasługą Prezydentów na uchodźstwie było zachowanie konstytucyjnej ciągłości władz RP po agresji Niemiec na Polskę 1 września 1939 roku. Zakończeniem misji Prezydentów RP na uchodźstwie było uroczyste przekazanie insygniów prezydenckich Lechowi Wałęsie, pierwszemu polskiemu prezydentowi po II wojnie światowej wybranemu w wolnych wyborach. Insygnia przekazał ostatni Prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski w 1990 roku na Zamku Królewskim w Warszawie. Na lotnisku Okęcie hołd zmarłym oddali przedstawiciele władz i instytucji państwowych, ambasady RP w Londynie oraz członkowie ich rodzin. Podczas ceremonii powitania Orkiestra Reprezentacyjna Wojska Polskiego grała „Marsz żałobny” Fryderyka Chopina. Kondukt pogrzebowy
w asyście kawalerii polskiej przejechał ulicami Warszawy z lotniska do Świątyni Opatrzności Bożej.
Rozpoczynając Mszę świętą abp Stanisław Gądecki powiedział, że „pochówek Prezydentów RP na uchodźctwie symbolicznie zamknie ich emigrację.” Podkreślił, jak ważne jest przywrócenie pamięci o zmarłych Prezydentach. ”Polacy zapomnieli, że w okresie zniewolenia komunistycznego istniały legalne konstytucyjne władze RP, które przechowywały depozyt niepodległości. Zobowiązuje nas to do pamięci, że emigracja niepodległościowa reprezentowała majestat Rzeczypospolitej zapewniając ciągłość władzy państwowej.” – dodał.
Homilię wygłosił kardynał Kazimierz Nycz. Zaakcentował dar, jakim jest bezinteresowność wobec innych w imię słów Jezusa: „Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych moich braci najmniejszych, Mnieście uczynili.” (Mt 25, 40) „Któż bardziej realizuje te słowa, niż człowiek oddany dobru wspólnemu, żyjący w zgodzie z wezwaniem prawego sumienia, człowiek wysoko postawiony w życiu społecznym i politycznym: prezydent, urzędnik, pracownik, ale też matka i ojciec. Każdy człowiek nie powinien żyć tylko dla siebie, ale dla innych. (…) Ufamy, wierzymy i wiemy, że tą drogą szli Prezydenci RP na uchodźstwie.” – dodał. Kardynał Nycz podziękował rodzinom Prezydentów mówiąc: „Wasi wielcy krewni służyli dobru Polski, nieraz kosztem swoich rodzin – taka jest służba ludzi życia publicznego.” Homilię zakończył modlitwą o wieczny odpoczynek dla zmarłych.
Po Mszy świętej głos zabrał prezydent RP Andrzej Duda. „Polska jest jedna. Jakże bardzo wymownie widać to dzisiaj, poprzez zejście się całego szeregu symboli w jeden. (…) Dziś w Polsce, którą nazywamy III Rzeczpospolitą, stoimy nad trumnami Prezydentów II Rzeczypospolitej na uchodźstwie. Znajdujemy się zaś w świątyni, której powstanie zainicjował Sejm I Rzeczypospolitej. Ten, który uchwalił Konstytucję 3 Maja. (…)
W tej świątyni, będącej widomym symbolem suwerennej i niepodległej Polski, witamy i odprowadzamy na miejsce wiecznego spoczynku
w Mauzoleum tych Prezydentów, którzy przenieśli ją [niepodległą Polskę] przez dziesięciolecia bardzo trudnych lat.” – powiedział. „Klękamy
i pochylamy czoło nad ich pamięcią i bohaterstwem, tym bohaterstwem trudnym, bohaterstwem Prezydentów, którym zabrano Ojczyznę”. – dodał prezydent Andrzej Duda i słowami „Niech żyje Polska!” – zakończył swoje przemówienie.
Głos zabrał również premier Matusz Morawiecki. Podkreślił, że „zmarli Prezydenci byli strażnikami pamięci i depozytariuszami insygniów państwowych w bardzo trudnym dla Polski czasie. (…) Naród musi dbać o ciągłość, musi dbać o swoich wielkich poprzedników, o swoje dziedzictwo.” – powiedział. Premier zwrócił się również do Polonii mówiąc: „Niech ta uroczystość będzie też wezwaniem do wielkiej, rozproszonej polskiej diaspory. Drodzy rodacy, gdziekolwiek rzucił was los – tutaj jest wasz dom. Polska jest waszym domem. Myślimy o was, pamiętamy o was i jesteście tu zawsze wyczekiwani.”
W kondukcie żałobnym trumny zmarłych Prezydentów zostały przeniesione do Mauzoleum Prezydentów RP na Uchodźstwie, utworzonym
w podziemiach świątyni. Modlitwie nad trumnami przewodniczył Prymas Polski abp Wojciech Polak, który udzielił też błogosławieństwa zgromadzonym na uroczystości pogrzebowej. Trumny z prochami zmarłych Prezydentów złożono w sarkofagach. W czasie ceremonii chór śpiewał pieśni: „Gaude Mater Polonia” „Bogurodzica” „Rota” „Modlitwa obozowa”. Otwarta została Izba Pamięci z ekspozycją prezentującą dorobek kontynuatorów II RP na uchodźstwie. Przed świątynią wojsko oddało trzy salwy honorowe.[1]
W Mauzoleum Prezydentów RP na Uchodźstwie spoczywają: Władysław Raczkiewicz (zm. 1947), August Zaleski (zm. 1972), Stanisław Ostrowski (zm. 1982), Ryszard Kaczorowski (zm. 2010). Edward Raczyński (zm. 1993) został pochowany w Rogalinie. Kazimierz Sabat (zm. 1989) spoczywa w Newark. Rodzina nie wyraziła zgody na ponowny pochówek Prezydenta w Świątyni Opatrzności Bożej.
Pochówek na polskiej ziemi szczątków Prezydentów RP na uchodźstwie wieńczy trwające od 2018 roku obchody setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
W uroczystościach pogrzebowych Prezydentów RP na uchodźstwie uczestniczyli przedstawiciele Konfraterni św. Apostoła Jakuba Starszego: Tomasz Feliksiak, Jerzy G. Kazimierczak, Beata i Marek Sokołowscy, Jolanta Szczerek, Ewa Wasiak.
Opracowanie – Ewa Wasiak
Zdjęcia – Ewa Wasiak, Krzysztof Stępkowski, Marek Sokołowski
[1] Więcej: https://ordynariat.wp.mil.pl/pl/articleswiadomosci-listopad/warszawa-prochy-prezydentow-rp-na-uchodzstwie-spoczely-w-mauzoleum-w-swiatyni-opatrznosci-bozej/