Wojna polsko-bolszewicka w latach 1919 – 1921 była wojną o cywilizację Europy, którą ukształtowała filozofia grecka, prawo rzymskie i wartości chrześcijańskie, obce ideologii marksistowskiej.
Pojęcie Bitwy Warszawskiej obejmuje działania wojenne prowadzone od 12 do 25 sierpnia 1920 roku na obszarze od Włodawy na południu po Działdowo na północy. Był to nie tylko bój o stolicę na przedpolu Warszawy, ale także walki 5 armii gen. Władysława Sikorskiego nad Wkrą i kontrofensywa znad Wieprza poprowadzona osobiście przez Marszałka Józefa Piłsudskiego. Bitwa Warszawska, której stulecie było uroczyście świętowane w całej Polsce i we wszystkich, nawet odległych krajach, w których mieszkają Polacy, została uznana za osiemnastą wśród dwudziestu bitew, które zadecydowały o losach świata. Jest nawet opinia, że „Bitwę Warszawską uznawać można za najważniejszą w dziejach, bo nigdy wcześniej ani nigdy później jeden naród w jednej bitwie nie ocalił całego kontynentu przed tak śmiertelnym zagrożeniem, jakim była inwazja, która po trupie Polski zalać miała całą Europę i zatrzymać się dopiero w Lizbonie.”[1]
100 lat temu Polacy odnieśli wielkie zwycięstwo, nie tylko militarne. Obronili zaledwie dwa lata wcześniej odzyskaną niepodległość, powstrzymali ofensywę Armii Czerwonej i zapobiegli rozprzestrzenieniu się rewolucji komunistycznej na Zachód. Rosjanie zdawali sobie sprawę ze znaczenia poniesionej klęski. Gen. Michaił Tuchaczewski, dowodzący armią nacierającą na Warszawę, mówił: „Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że gdybyśmy wyrwali z rąk burżuazji polskiej jej burżuazyjną armię szlachecką, wówczas rewolucja klasy robotniczej w Polsce stałaby się faktem dokonanym. A pożar ten nie dałby się ograniczyć ścianami polskimi. Jak wzburzony potok rozlałby się po całej Europie Zachodniej”. Lenin uzupełnił tę opinię: „Wszystko tam w Europie było gotowe do wzięcia, lecz Piłsudski i jego Polacy spowodowali gigantyczną, nieprawdopodobną klęskę rewolucji światowej.”[2]
Przełomowe bitwy w historii świata
Umowna lista bitew, które zaważyły na losach ludzkości
- Bitwa pod Maratonem 12 września 490 r. przed Chrystusem – zatrzymała inwazję Persów na Grecję.
- Bitwa pod Syrakuzami w 413 r. przed Chrystusem – zakończyła dwuletnie oblężenie przez Ateńczyków greckiej kolonii na Sycylii; klęska Aten zmieniła układ sił w świecie greckim – zapoczątkowała hegemonię Sparty; jednocześnie wzmocniła Rzym w wojnach z Kartaginą.
- Bitwa pod Gaugamelą (lub: pod Arbelą) 27 września (lub 1 października) 331 r. przed Chrystusem – klęska armii perskiej pod wodzą króla Dariusza III pozwoliła Aleksandrowi Macedońskiemu opanować Mezopotamię i otworzyła mu drogę na wschód, do Indii, których nie zdobył.
- Bitwa nad rzeką Metaurus w czerwcu 207 r. przed Chrystusem – zapoczątkowała hegemonię Rzymian na Morzu Śródziemnym.
- Bitwa w Lesie Teutoburskim we wrześniu 9 r. po Chrystusie – zatrzymała ekspansję Rzymu w Germanii; otoczona legendą, miała istotny wpływ na kształtowanie nacjonalizmu niemieckiego w XIX w.
- Bitwa pod Châlons (lub: na Polach Katalaunijskich) 20 czerwca 451 r. – zatrzymała ekspansję Hunów na Rzym.
- Bitwa pod Poitiers (lub: pod Tours) 25 października 732 r. – zatrzymała podbój Europy przez Arabów.
- Bitwa pod Hastings 14 października 1066 r. – zapoczątkowała zwycięską inwazję Normanów na Anglię.
- Bitwa pod Orleanem 18 maja 1429 r. – zakończyła wojnę stuletnią między Anglią i Francją.
- Klęska Wielkiej Armady 29 lipca 1588 r. – zakończyła rywalizację pomiędzy Hiszpanią i Anglią o panowanie na morzach; zapoczątkowała budowę Imperium Brytyjskiego
- Bitwa pod Blenheim 13 sierpnia 1704 r. – zakończyła hegemonię Francji w Europie Zachodniej; umocniła pozycję Anglii i Austrii.
- Bitwa pod Połtawą 8 lipca 1709 r. – złamała przewagę Szwecji w wojnie północnej; umożliwiła Rosji przejęcie inicjatywy strategicznej.
- Bitwa pod Saratogą 17 września – 8 października 1777 r. – utorowała koloniom brytyjskim w Ameryce płn. drogę do utworzenia USA.
- Bitwa pod Valmy 17 września 1792 r. – obroniła Rewolucję Francuską przed interwencją Austrii i Prus.
- Bitwa pod Waterloo 18 czerwca 1815 r. – ostatnia bitwa Napoleona Bonaparte zakończona klęską armii francuskiej; zdecydowała o losach Europy na następne sto lat.
- Bitwa pod Sedanem 1 września 1870 r. – zapoczątkowała proces jednoczenia państw niemieckich, zakończony proklamacją II Rzeszy.
- Bitwa nad Marną 5 – 9 września 1918 r. – zatrzymała ofensywę niemiecką na Zachód w I wojnie światowej; znana jako „Cud nad Marną”.
- Bitwa Warszawska 12 – 25 sierpnia 1920 r. – zatrzymała ekspansję Rosji na Polskę; uchroniła Europę Zachodnią przed rewolucją komunistyczną; znana jako „Cud nad Wisłą”.
- Bitwa o Midway 4 – 7 czerwca 1942 – była punktem zwrotnym w wojnie na Pacyfiku; pokonanie Japończyków umożliwiło Amerykanom przejęcie inicjatywy w działaniach militarnych podczas II wojny światowej na Dalekim Wschodzie.
- Bitwa pod Stalingradem 23 sierpnia 1942 r. – 2 lutego 1943 r. – odwróciła losy II wojny światowej zatrzymując ekspansję niemiecką na Związek Radziecki, który przejął inicjatywę na froncie wschodnim.
Z okazji 100 rocznicy Bitwy Warszawskiej Narodowe Centrum Kultury wydało okolicznościową odznakę, która ma upamiętniać osiemnastą przełomową bitwę w dziejach świata i przypominać Polakom o jej znaczeniu dla Polski i Europy.
[1] Maciej Pawlicki, Bitwa Warszawska wciąż trwa [w:] SIECI Nr 32 (401), 3-9 sierpnia 2020
[2] https://ekai.pl/dokumenty/homilia-przewodniczacego-episkopatu-na-100-lecie-bitwy-warszawskiej/
Opracowanie i zdjęcia – Ewa Wasiak
