Droga Krzyżowa (łac. Via Dolorosa, Via Crucis – droga cierpienia, droga krzyżowa) to nabożeństwo w kościele katolickim nawiązujące do przejścia Pana Jezusa od pretorium (pałacu) Poncjusza Piłata, rzymskiego prefekta Judei, na Golgotę – wzgórze nieopodal Jerozolimy, gdzie dokonywano egzekucji skazańców. W pretorium Jezus Chrystus został osądzony i skazany na śmierć przez ukrzyżowanie, którą poniósł na Golgocie (słowo aramejskie, przetłumaczone na łacinę jako Calvaria, znaczy „czaszka”, co nawiązywało do kształtu wzgórza).
Tradycja odprawiania Drogi Krzyżowej powstała w Jerozolimie, na co niewątpliwie wpłynął fakt odnalezienia Krzyża Chrystusa przez cesarzową Bizancjum Helenę w 326 roku. Pierwsi chrześcijanie otaczali czcią święte miejsca związane z męką i śmiercią Chrystusa. Według apokryfu z V wieku De transitu Mariae nawiedzała je i Matka Boża. W XI-XIII wieku wyodrębniono poszczególne stacje Drogi Krzyżowej, co miało związek z wyprawami krzyżowymi.
W Europie zwyczaj przemierzania ostatniej Drogi Pana Jezusa datuje się od wczesnego średniowiecza. Celem ustanowienia tego nabożeństwa było okazanie współczucia dla umęczonego Chrystusa i pragnienie uczestnictwa w Jego cierpieniach. Drogę Krzyżową rozpowszechnili franciszkanie, którzy oprowadzając pątników po Jerozolimie, zatrzymywali się przy stacjach przedstawiających historię śmierci Jezusa. Nazwa „Krzyżowa” dla Drogi, jaką przeszedł Chrystus, pojawiła się w XVI wieku. W XVIII wieku w rzymskiej Drodze Krzyżowej, poprowadzonej w Koloseum, rozmieszczono 14 stacji Męki Pańskiej. W Polsce nabożeństwo Drogi Krzyżowej weszło do kalendarza liturgicznego w XVI wieku. Opisano je dwa wieki później. Najstarszy z zachowanych polskich tekstów Męki Pańskiej, opatrzony tytułem „Sposób nabożeństwa drogą krzyżową nazywanego” został wydany we Wrocławiu w 1731 roku.
Stacje Drogi Krzyżowej umieszczane są najczęściej na ścianach bocznych świątyni, a także na plenerowych kalwariach, które tworzą zespoły kościołów lub kaplic symbolizujących stacje Męki Pańskiej (często jest ich więcej niż 14). Zakładane są zazwyczaj na wzgórzach, tak by przypominały swym położeniem Jerozolimę. W okresach, gdy dotarcie do Świętego Miasta było utrudnione, pielgrzymując do takiej kalwarii można było uzyskać takie samo odpuszczenie grzechów jak w czasie pielgrzymki do Jerozolimy.
Rozważania przy kolejnych stacjach Męki Pańskiej mają pobudzić wiernych do osobistej refleksji nad życiem. Każde z wydarzeń Drogi Krzyżowej jest zaproszeniem, by współpracować z Bożą łaską, by każdego dnia iść za Chrystusem, by drogą samozaparcia i ofiary dźwigać krzyż codziennych zadań i obowiązków w duchu miłości dla Niego i bliźnich.
Nową formą odprawiania Drogi Krzyżowej w Polsce jest Ekstremalna Droga Krzyżowa, zainicjowana w 2009 roku w Krakowie. W czasie EDK jej uczestnicy przechodzą trasę, liczącą co najmniej 40 km, na której rozmieszczonych jest 14 stacji Drogi Krzyżowej. Przechodzą Drogę nocą, w milczeniu, rozważając stacje Męki Pańskiej. Rozważania są inne na każdy rok. Na EDK z roku na rok wyrusza coraz więcej wiernych w kraju i za granicą. W ciągu 10 lat ich liczba przekroczyła 50.000 uczestników na ponad 500 trasach w ok. 300 miastach Polski i Europy. W Ekstremalnej Drodze Krzyżowej co roku idą członkowie Konfraterni św. Jakuba – Piotr i Jan Paweł Szarko. Inna nowa forma odprawiania Drogi Krzyżowej to Muzyczna Droga Krzyżowa na chór mieszany i orkiestrę, wykonywana od 2015 roku w świątyniach województwa kujawsko-pomorskiego.
Droga Krzyżowa 2020 w katedrze polowej Wojska Polskiego w Warszawie, jak i we wszystkich polskich kościołach, była odprawiana w szczególnej chwili – w sytuacji, gdy Prezydent RP, Premier, Rząd i całe społeczeństwo podjęli walkę z groźnym wirusem o nazwie koronawirus. W przeszłości Europę nawiedzały zarazy siejąc strach, spustoszenie i śmierć. Każdą Bóg zwyciężył! I tym razem też tak będzie, bo „chociażbym przechodził ciemną doliną, zła się nie ulęknę, bo Ty jesteś ze mną” (Ps 23,4). Ponad 200.000 ludzi na całym świecie znalazło się w „ciemnej dolinie”, ale Bóg tę ciemność rozświetli.
Ks. płk SG Zbigniew Kępa mówił do nielicznych wiernych: „W naszej modlitwie jednoczymy się z tymi, którzy zostali zakażeni wirusem i są leczeni w szpitalach; z tymi, którzy odbywają kwarantannę w domach pełni obaw, czy wirus ich nie dotknie. W naszej modlitwie polecamy Panu Bogu tych, którzy są na pierwszej linii walki ze śmiercionośnym wirusem – lekarzy, pielęgniarki, ratowników medycznych, kierowców karetek sanitarnych, pracowników dbających o czystość w szpitalach i o posiłki dla chorych oraz personelu medycznego. Polecamy też tych, którzy dbają o porządek publiczny – funkcjonariuszy Policji, Straży Miejskiej, Straży Granicznej, Straży Pożarnej, Straży Ochrony Kolei, żołnierzy Wojska Polskiego, a wśród nich Wojsko Obrony Terytorialnej. Dziś przynosimy na to nabożeństwo nasze niepokoje i lęki. To, co trudne dziś w naszej Ojczyźnie, polecamy Chrystusowi. Za Jego przykładem chcemy wziąć na siebie to, co nieuchronne, ale także chcemy pomóc innym dźwigać ciężar, który przytłacza i pozbawia nadziei. Dziś do naszej Drogi Krzyżowej przyłączają się Siostry i Bracia z Konfraterni św. Jakuba – wspólnoty, która zawiązała się i działa przy tej świątyni. Jezu, pozwól nam iść za Tobą, abyśmy nauczyli się żyć zgodnie z Twoją nauką, abyśmy dobrze wykorzystali czas dany nam przez Boga. Amen.”
Jezu przemień trudny ten czas!
Oprac. – Ewa Wasiak
Zdjęcia – ks. Zbigniew Kępa